ଗିନାଚାମଚ ରାଜସ୍ଥାନୀ ହେଲେବି ଶାଶୁକୁ ସବୁ ଓଡ଼ିଆ ଚାଲିଚଳଣୀ ଓ ଆଦବକାଇଦା ଜଣା । ବଡ଼ବୋହୂ ବେଳକୁ ସିନା ଭୁଲିଗଲାବୋଲି ଦିନଗଡ଼ି ଅସମୟରେ ପିଲାଟି ପେଟରେ ଚାଲିଗଲା, ହେଲେ ଏଥର ସାନବେଳକୁ ରାତିଅଧରେ ପିଲା
ପ୍ରାୟ ୨୮ କି ୨୯ ବର୍ଷ ତଳର କଥା । ମହାପାତ୍ର ବାବୁ, ତାଙ୍କ ଧର୍ମ ପତ୍ନୀ ଟୁନା ମାଉସୀ ଆଉ ତିନି ଜଣ ଛୁଆଙ୍କ ସହ ରହୁଥିଲେ ଏଇ ଆମ କଟକର ଡଗରପଡ଼ାର
ହେ ଭଗବାନ ! କେଉଁଠି ତୁମେ? ସମାଜ ସଙ୍କଟରେ, ସଂସାର ବିନାଶ ପଥେ, ବିଶ୍ୱ ବିପଦର ଅର୍ଗଳିରେ । ମଣିଷ ଖୋଳିଚାଲିଛି ମଣିଷ ପାଇଁ ଗଡ଼ତା । କାହିଁକି ଏମିତି? କେତେଦିନ ଆଉ ଏମିତି
ଅନେକ ବର୍ଷ ତଳର କଥା । ଭାରତର ପୂର୍ବ ଉପକୂଳରେ ଓଡ଼ିଶା ବୋଲି ଗୋଟେ ରାଜ୍ୟ । ସେଠି ପ୍ରାୟ ୩.୫ କୋଟି ଲୋକ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା କୁହନ୍ତି ଓ ପ୍ରାୟ ୧ କୋଟି
ଏକ ଭାଇ ଡାକିଥିଲେ – ଆ ପ୍ରଭା, ଯିବା ଦେଖିବୁ, କାହାର ଯାତ୍ରା ବାହାରିଛି ! ସେ ଜାଣି ନ ଥିଲେ, କାହାର ଯାତ୍ରା ବାହାରିଛି । କେମିତି ଜାଣିଥାନ୍ତେ? ଆଠ–ନଅ ବର୍ଷର ଝିଅ
ସକାଳ ସାତଟା । ହାୱଡ଼ା–ପୁରୀ ସୁପର ଫାଷ୍ଟ ଏକ୍ସପ୍ରେସ ଭୁବନେଶ୍ୱରର ଚାରି ନମ୍ବର ପ୍ଲାଟଫର୍ମରେ ଲାଗିଲା । ଟ୍ରେନ ପହଞ୍ଚିବା ସମୟରୁ ଦୁଇ ଘଣ୍ଟା ଡେରି ଥିଲା । ଟ୍ରେନରେ ଆଜି ନାହିଁ ନଥିବା
ଟ୍ରେନ ତା‘ର ଗତି ବଢ଼ାଇବାକୁ ଉଦ୍ୟତ ହେବାବେଳେ ଧଇଁସଇଁ ହୋଇ ରୁଦ୍ର ଟ୍ରେନ ଭିତରକୁ ପ୍ରେବେଶ କରିଥିଲା । ବହୁତ ଦିନ ପରେ ଘରକୁ ଯିବା ପାଇଁ ଛୁଟି ମିଳିଛି । ବିଗତ ଛଅ
ବହୁ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ଉପକୂଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ତିନୋଟି ଗାଁ ଥିଲା — କରମାପୁର, ମହାଚତୁରପୁର, ଅତିଚତୁରପୁର । ସେତବେଳର ସମାଜରେ ସମସ୍ତେ ପରିଶ୍ରମ କରୁଥିଲେ ଓ ଭଲରେ ଚଳୁଥିଲେ । କିଏ ଚାଷ କରୁଥିଲା ତ‘
ମୁଁ ସେଦିନ ଯାଇଥାଏ ଓଡ଼ିଶା ଷ୍ଟେଟ ଲାଇବ୍ରେରୀ । ଯେତେବେଳେ ଖାଲି ସମୟ ପାଏ ମୁଁ ଚାଲିଆସେ ଏଠିକି । ସେଦିନ ସାମ୍ୟବାଦ ଉପରେ ଆଧାରିତ କାର୍ଲମାକ୍ସଙ୍କ ‘Das Capital’ ବହିଟି ପଢ଼ିବାକୁ ଭାବିଲି
– ଲୀନା, ଲୀନା, ଲୀନା ଆରେ ସୁମି, ଲୀନା କୁଆଡ଼େ ଗଲା? କେତେବେଳୁ ଡାକପକଉଛି ଅଥଚ ସୋର ଶବଦ କିଛି ବି ନାହିଁ । – ପଢ଼ା ଘରେ ଦେଖିବ ଯାଅ । ଅଲିଅଳି
“ଶୁଣୁଛ ସୁରଭି ! ସେ ଦିନ ତୁମ କଥା ନ ମାନି ସେ ବାଇଆଚଢ଼େଇର ବସାଟିକୁ ଭାଙ୍ଗି ଦେଲି ବୋଲି ବୋଧହୁଏ ଆଜି ଆମ ବସାଟିକୁ ସମୟର ସୁଅଟା ଭାଙ୍ଗି ଦେଲା । ଆଉ
ପୃଥିବୀରେ ଆଖି ଦୃଶିଆ ଭୌଗୋଳିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟେ ଅନେକ ବର୍ଷରେ । କିନ୍ତୁ, ଆମ ଗାଁ ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ନଦୀ ତା’ ଗତିପଥ ବଦଳାଇଲା ମୋ ଆଖି ସାମ୍ନାରେ, ମୁଁ ୮ମ ଶ୍ରେଣୀରେ ପଢ଼ୁଥିବାବେଳେ ।
ଗିନାଚାମଚ ରାଜସ୍ଥାନୀ ହେଲେବି ଶାଶୁକୁ ସବୁ ଓଡ଼ିଆ ଚାଲିଚଳଣୀ ଓ ଆଦବକାଇଦା ଜଣା । ବଡ଼ବୋହୂ ବେଳକୁ ସିନା ଭୁଲିଗଲାବୋଲି ଦିନଗଡ଼ି ଅସମୟରେ ପିଲାଟି ପେଟରେ ଚାଲିଗଲା, ହେଲେ ଏଥର ସାନବେଳକୁ ରାତିଅଧରେ ପିଲା
ପ୍ରାୟ ୨୮ କି ୨୯ ବର୍ଷ ତଳର କଥା । ମହାପାତ୍ର ବାବୁ, ତାଙ୍କ ଧର୍ମ ପତ୍ନୀ ଟୁନା ମାଉସୀ ଆଉ ତିନି ଜଣ ଛୁଆଙ୍କ ସହ ରହୁଥିଲେ ଏଇ ଆମ କଟକର ଡଗରପଡ଼ାର
ହେ ଭଗବାନ ! କେଉଁଠି ତୁମେ? ସମାଜ ସଙ୍କଟରେ, ସଂସାର ବିନାଶ ପଥେ, ବିଶ୍ୱ ବିପଦର ଅର୍ଗଳିରେ । ମଣିଷ ଖୋଳିଚାଲିଛି ମଣିଷ ପାଇଁ ଗଡ଼ତା । କାହିଁକି ଏମିତି? କେତେଦିନ ଆଉ ଏମିତି
ଅନେକ ବର୍ଷ ତଳର କଥା । ଭାରତର ପୂର୍ବ ଉପକୂଳରେ ଓଡ଼ିଶା ବୋଲି ଗୋଟେ ରାଜ୍ୟ । ସେଠି ପ୍ରାୟ ୩.୫ କୋଟି ଲୋକ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା କୁହନ୍ତି ଓ ପ୍ରାୟ ୧ କୋଟି
ଏକ ଭାଇ ଡାକିଥିଲେ – ଆ ପ୍ରଭା, ଯିବା ଦେଖିବୁ, କାହାର ଯାତ୍ରା ବାହାରିଛି ! ସେ ଜାଣି ନ ଥିଲେ, କାହାର ଯାତ୍ରା ବାହାରିଛି । କେମିତି ଜାଣିଥାନ୍ତେ? ଆଠ–ନଅ ବର୍ଷର ଝିଅ
ସକାଳ ସାତଟା । ହାୱଡ଼ା–ପୁରୀ ସୁପର ଫାଷ୍ଟ ଏକ୍ସପ୍ରେସ ଭୁବନେଶ୍ୱରର ଚାରି ନମ୍ବର ପ୍ଲାଟଫର୍ମରେ ଲାଗିଲା । ଟ୍ରେନ ପହଞ୍ଚିବା ସମୟରୁ ଦୁଇ ଘଣ୍ଟା ଡେରି ଥିଲା । ଟ୍ରେନରେ ଆଜି ନାହିଁ ନଥିବା
ଟ୍ରେନ ତା‘ର ଗତି ବଢ଼ାଇବାକୁ ଉଦ୍ୟତ ହେବାବେଳେ ଧଇଁସଇଁ ହୋଇ ରୁଦ୍ର ଟ୍ରେନ ଭିତରକୁ ପ୍ରେବେଶ କରିଥିଲା । ବହୁତ ଦିନ ପରେ ଘରକୁ ଯିବା ପାଇଁ ଛୁଟି ମିଳିଛି । ବିଗତ ଛଅ
ବହୁ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ଉପକୂଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ତିନୋଟି ଗାଁ ଥିଲା — କରମାପୁର, ମହାଚତୁରପୁର, ଅତିଚତୁରପୁର । ସେତବେଳର ସମାଜରେ ସମସ୍ତେ ପରିଶ୍ରମ କରୁଥିଲେ ଓ ଭଲରେ ଚଳୁଥିଲେ । କିଏ ଚାଷ କରୁଥିଲା ତ‘
ମୁଁ ସେଦିନ ଯାଇଥାଏ ଓଡ଼ିଶା ଷ୍ଟେଟ ଲାଇବ୍ରେରୀ । ଯେତେବେଳେ ଖାଲି ସମୟ ପାଏ ମୁଁ ଚାଲିଆସେ ଏଠିକି । ସେଦିନ ସାମ୍ୟବାଦ ଉପରେ ଆଧାରିତ କାର୍ଲମାକ୍ସଙ୍କ ‘Das Capital’ ବହିଟି ପଢ଼ିବାକୁ ଭାବିଲି
– ଲୀନା, ଲୀନା, ଲୀନା ଆରେ ସୁମି, ଲୀନା କୁଆଡ଼େ ଗଲା? କେତେବେଳୁ ଡାକପକଉଛି ଅଥଚ ସୋର ଶବଦ କିଛି ବି ନାହିଁ । – ପଢ଼ା ଘରେ ଦେଖିବ ଯାଅ । ଅଲିଅଳି
“ଶୁଣୁଛ ସୁରଭି ! ସେ ଦିନ ତୁମ କଥା ନ ମାନି ସେ ବାଇଆଚଢ଼େଇର ବସାଟିକୁ ଭାଙ୍ଗି ଦେଲି ବୋଲି ବୋଧହୁଏ ଆଜି ଆମ ବସାଟିକୁ ସମୟର ସୁଅଟା ଭାଙ୍ଗି ଦେଲା । ଆଉ
ପୃଥିବୀରେ ଆଖି ଦୃଶିଆ ଭୌଗୋଳିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟେ ଅନେକ ବର୍ଷରେ । କିନ୍ତୁ, ଆମ ଗାଁ ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ନଦୀ ତା’ ଗତିପଥ ବଦଳାଇଲା ମୋ ଆଖି ସାମ୍ନାରେ, ମୁଁ ୮ମ ଶ୍ରେଣୀରେ ପଢ଼ୁଥିବାବେଳେ ।
