“ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣମୟୀ ମାଆ ମୋର ଉତ୍କଳ ଜନନୀ”
ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପ୍ରଦେଶ ଉତ୍କଳର ଜୟଗାନ କଲାବେଳେ ମନକୁ ଆସିଥାଏ କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ରଚିତ ଏହି ସୁନ୍ଦର ପଂକ୍ତିଟି । ସତରେ ଏହି ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣପ୍ରସୂ ଓଡ଼ିଶା ମାଟିରେ ଜନ୍ମ ନେଇଛନ୍ତି କାହିଁ କେତେ ଯୁଗଜନ୍ମା ପୁରୁଷ, ଯାହାଙ୍କର ନିଷ୍ଠା, ତ୍ୟାଗ, ପ୍ରୀତି, ଧର୍ମ, ଭକ୍ତି ବଳରେ ଆମେ ପାଇଛନ୍ତି ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତାର ପରିଚୟ । ଆଜି ଜଦି କେହି ତା’ର ପିଲାଦିନକୁ ଫେରିଯାଏ ତା’ କାନରେ ଗୁଞ୍ଜରି ଉଠିବ ସେହି ଦୁଇପଦ କଥା- “ପାଠ ପଢ଼ିବି, କାଳିଆ ଘୋଡ଼ାରେ ଚଢ଼ିବି, ମଧୁବାବୁ ସଙ୍ଗେ ଲଢ଼ିବି ।”
ତୁଳସୀ ଦୁଇପତ୍ରରୁ ବାସିଲା ପରି “ତୁମ ପରି ଛୋଟ ପିଲାଟିଏ” କବିତାର ସେହି ଛୋଟ ପିଲା ଦିନେ ବଡ଼ ହୋଇ ମଧୁ ବାରିଷ୍ଟର ବୋଲାଇଲା । ଉତ୍କଳ ଜାତିର କର୍ଣ୍ଣଧାର ସାଜି “ଉତ୍କଳ ଗୌରବ” ଉପାଧିରେ ଭୂଷିତ ହେଲା । ୧୮୪୮ ମସିହା ଅପ୍ରେଲ ମାସ ୨୮ ତାରିଖ, ଚୌଧୁରୀ ରଘୁନାଥ ଦାସ ଏବଂ ପାର୍ବତୀ ଦେବୀଙ୍କର କୋଳ ମଣ୍ଡନ କରିଥିଲା ସେହି ଅନନ୍ୟ ପ୍ରତିଭା ଯିଏ କି ତା’ ଜୀବନକାଳ ମଧ୍ୟରେ ସବୁକିଛି ପ୍ରଥମେ କରି ଦେଖାଇବାର ସୌଭାଗ୍ୟ ଅର୍ଜନ କଲା । ଓଡ଼ିଆ ଲୋକମାନେ ତାଙ୍କୁ ମନେ ରଖିଛନ୍ତି ପ୍ରଥମ ଗ୍ରାଜୁଏଟ୍, ପ୍ରଥମ ଏମ୍.ଏ., ପ୍ରଥମ ବିଲାତ ଯାତ୍ରୀ, ପ୍ରଥମ ଓକିଲ, ପ୍ରଥମ ଓଡ଼ିଶା-ବିହାର ବିଧାନ ସଭାର ସଦସ୍ୟ ଭାବରେ । କଟକ ଜିଲ୍ଲାର ଏକ ଛୋଟିଆ ଗ୍ରାମ, ସତ୍ୟଭାମାପୁର । ସେହିଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ତାଙ୍କ ଜୀବନ ଯାତ୍ରା । ବାପା-ମାଆ ତାଙ୍କ ନାମ ରଖିଥିଲେ ଚୌଧୁରୀ ଗୋବିନ୍ଦ ବଲ୍ଲଭ ଦାସ । ପିଲାଦିନୁ ହିଁ ତାଙ୍କ ଉଜ୍ୱଳ ଭବିଷ୍ୟତର ସୂଚନା ମିଳିଥିଲା । ଗାଆଁ ଚାଟଶାଳୀରୁ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଶିକ୍ଷା ସମାପ୍ତିଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ରେଭେନ୍ସା କଲିଜିଏଟ୍ ସ୍କୁଲ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଜୀବନରେ କେବେ ବିରତି ଆସିନାହିଁ । କୁହାଯାଏ “ଇଚ୍ଛାଥିଲେ ଉପାୟ ବଳେ ଆସେ ।” ଅର୍ଥର ଅଭାବ କ’ଣ କେବେ କେଉଁ ମଣିଷକୁ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷାରୁ ନିବୃତ କରିପାରେ? ଜଣେ ସ୍ୱାଭିମାନୀ ଓ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ ଭାବେ ଏହାକୁ ଭୁଲ୍ ପ୍ରମାଣିତ କରିଥିଲେ ଗୋବିନ୍ଦ ବଲ୍ଲଭ ।
୧୮୬୬ ମସିହାର କଥା; ଯେତେବେଳେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷାର ଦୟନୀୟ ପରିସ୍ଥିତି, ଠିକ୍ ସେତିକିବେଳେ ନିଜର ସ୍ୱଳ୍ପ ସଞ୍ଚିତ ଅର୍ଥକୁ ନେଇ କଲିକତା ଅଭିମୁଖେ ଯାତ୍ରା କଲେ ଗୋବିନ୍ଦ ବଲ୍ଲଭ । ସେହିଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ତାଙ୍କ ସଂଘର୍ଷମୟ ଜୀବନର ଉତ୍ଥାନ-ପତନ । ଲୋକମାନଙ୍କର କ୍ରୁର ସମାଲୋଚନାକୁ ତିଳେ ମାତ୍ର ଭୃକ୍ଷେପ ନକରି ସେ ଅନାୟାସରେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ୍ ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କଲେ ଓ ନିଜର ନାମ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଗୋବିନ୍ଦ ବଲ୍ଲଭରୁ ସେ ହେଲେ ମଧୁସୂଦନ ଦାସ । ତା’ପରେ ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ସଫଳତାର ଶିଡ଼ି ଚଢ଼ି ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସାଜିଲେ ପ୍ରେରଣାର ଉତ୍ସ । ୧୮୭୦ ମସିହାରେ ପ୍ରଥମ ଓଡ଼ିଆ ବି.ଏ. ଓ ୧୮୭୩ରେ ଇଂରାଜୀରେ ଏମ୍.ଏ. ପାସ୍ କରିବାପରେ ସେ ବି.ଏଲ୍. ପରୀକ୍ଷା ଦେଇଥିଲେ । ବି.ଏଲ୍. ପରୀକ୍ଷାରେ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହେବାପରେ କଲିକତା ହାଇକୋର୍ଟରେ ଓକିଲାତି ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେଠାରେ ଏକ ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ୍ ଯୁବତୀ ସୌଦାମିନୀ ଦେବୀଙ୍କୁ ବିବାହ କରି ୧୮୮୦-୮୧ ମସିହାବେଳକୁ ଫେରିଆସିଥିଲେ କଟକ । ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ୍ ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିବାରୁ ସାମାଜିକ ଚଳଣୀ ହିସାବରୁ ଗାଁ ବାହାରେ ଛୋଟିଆ କୋଠାଟିଏ ଗଢ଼ି ରହୁଥିଲେ । ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଗୌରବ ପାଇଁ ଯେ ଆପ୍ରାଣ ଚେଷ୍ଟିତ ସେ ବା ତେଲ-ଲୁଣର ସଂସାର ଭିତରେ ହଜିଯିବ କିପରି? କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ ବୈବାହିକ ଜୀବନ କେବେ ତାଙ୍କ ସଂଗ୍ରାମ ପଥରେ ଅନ୍ତରାୟ ସାଜିନି । ନିଜର ପ୍ରଖର ବୁଦ୍ଧି ବଳରେ ସେ ନିଜକୁ ପ୍ରଖ୍ୟାତ ଓକିଲ ଭାବେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କରିଥିଲେ । କଟକ ହାଇକୋର୍ଟରେ ଓକିଲ ଥିବାବେଲେ ଇଂରେଜ ସରକାର ପୁରୀ ରାଜାଙ୍କଠାରୁ ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରର ପରିଚାଳନା ଭାର କାଢ଼ିନେବାପାଇଁ ଆଇନ୍ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ । ସେ ନିଜ ଦକ୍ଷତାର ପରାକାଷ୍ଠା ଦେଖାଇ ଏହା ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼େଇ କରି ସେହି ଆଇନ୍କୁ ରଦ୍ଧ କରିଥିଲେ ।
ଆଜି ବି ମନେପଡ଼େ ଚତୁର୍ଥ ଶ୍ରେଣୀର ସାହିତ୍ୟ ବହିରେ ଥିବା ସେହି “ହଜିଲା ଦିନର କଥା” । “ଗରିବଙ୍କ ପାଇଁ ଯାହାର ପ୍ରାଣ ବିଳପି ଉଠେ ସେ ବା କ୍ଷୀର ବିକିବ କିପରି?” ସତରେ ଗରିବମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମାଗଣାରେ ଅଦାଲତରେ ଲଢ଼ି ନ୍ୟାୟ ପାଉଥିବା ମଣିଷ ଦୀନଦୁଃଖୀଙ୍କୁ କ୍ଷୀର ବିକ୍ରି କିରି ପଇସା ଆଣି ପାରିବ ନାହିଁ ।
ଓଡ଼ିଶାକୁ ସମୃଦ୍ଧି ପଥରେ ଆଗେଇ ନେବାପାଇଁ ସେ ଥିଲେ ସାରାଜୀବନ ବ୍ରତୀ । ରାଜ୍ୟରେ ଥିବା ବେକାରୀ ସମସ୍ୟାକୁ ଦୂର କରିବାପାଇଁ ସେ ନେଇଥିବା ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକ ମନେପକାଇଲେ ପ୍ରଥମେ ମନକୁ ଆସେ ତାଙ୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଚମଡ଼ା ଜୋତା କାରଖାନା “ଉତ୍କଳ ଟ୍ୟାନେରୀ”ର କଥା । ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଥିବା ଚମଡ଼ା ଜୋତାକୁ ବାହାରକୁ ପଠାଇ ସେ ରୋଜଗାରର ପନ୍ଥା ଖୋଜିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଉଦ୍ୟମରେ ଗଠିତ ଏହି ଶିଳ୍ପାନୁଷ୍ଠାନରେ ଓଡ଼ିଆ ଶ୍ରମିକମାନେ ଜୋତା ତିଆରି କରି ନିଜର ଗୁଜୁରାଣ ମେଣ୍ଟାଉଥିଲେ । ଏପରିକି ଗୋଟୀଏ ଜୋତା ଖରାପ ହେଲେ ମଧୁବାବୁ କାରଖାନର ସବୁ ଜୋତାକୁ ପୋଡ଼ି ପକାଉଥିଲେ । ଖାଲି ଜୋତା କାରାଖାନା କାହିଁକି ଓଡ଼ିଶାର ଶିଳ୍ପୋନ୍ନତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ ନେଇ ତାରକସି କାମ, ଅରଟରେ ସୂତା କାଟିବା, ଲୁଗା ବୁଣିବା, କପାଚାଷ ପରି କାହିଁ କେତେ ଉପାୟରେ ସେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ କର୍ମସଂସ୍ଥାନ ଯୋଗାଇ ପାରୁଥିଲେ ।
ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ଲୋପ କରିଦେବାପାଇଁ ଯେତେବେଳେ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଆକ୍ରମଣ ଚାଲିଥିଲା, ମଧୁସୂଦନଙ୍କର ଶୟନେ, ସପନେ, ଜାଗରଣେ ଉଦ୍ଭାସିତ ହୋଇ ଉଠୁଥିଲା କେବଳ ଗୋଟିଏ ସ୍ୱପ୍ନ “ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ” । ଖଣ୍ଡ ବିଖଣ୍ଡିତ ଉତ୍କଳ ନିଜର ଅସ୍ତିତ୍ୱ ପାଇଁ ସଂଗ୍ରାମ କରୁଥିବାବେଳେ ଭାଷାଭିତ୍ତିକ ରାଜ୍ୟ ଗଠନ କରିବାପାଇଁ ସେ ସାଜିଥିଲେ ଜଣେ ସଚ୍ଚା ଜନନାୟକ । ଉତ୍କଳ ଜନନୀର ସେବା ଓ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ସାହିତ୍ୟର ସରୁକ୍ଷାପାଇଁ ଭାବବିହ୍ୱଳ ହୋଇ “ଓଡ଼ିଶା ଗ୍ରାଜୁଏଟ୍ ଆସୋସିଏସନ୍” ନାମକ ଏକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଗଢ଼ିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଉଜ୍ୱସ୍ୱିନୀ ଭାଷଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାଗରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରୁଥିଲେ । ବଙ୍ଗ ପ୍ରଦେଶର ଏକ ଅଂଶ ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଉଥିବା ଓଡ଼ିଶାରେ ବଙ୍ଗଳା ଭାଷାର ପ୍ରାଦୁର୍ଭାବ ଦେଖି ସେ ତାଙ୍କର ଲେଖନୀ ଚଳାଇଥିଲେ ଓ ସେ ନିଜର ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଲେଖା ମାଧ୍ୟମରେ ଲୋକମାନଙ୍କ ମନରେ ଜାତୀୟ ଚେତନାର ବିକାଶ କରିପାରୁଥିଲେ । ବଙ୍ଗଳାର ବଡ଼ଲାଟ୍ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ସାର୍ ରିଚାର୍ଡ଼ ଥମ୍ପସନ୍ଙ୍କ ଦ୍ୱାରା କଲିକତା ସମ୍ମିଳନୀରେ ମାଡ୍ରାସ ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ୍ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସିରୁ ଗଞ୍ଜାମ କୋରାପୁଟ ଓ ସମ୍ବଲପୁରକୁ ଆଣି ବୃହତ୍ ଓଡ଼ିଶା ଗଠନର ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ । ପରେ ୧୮୮୬ରେ କଲିକତା ଓ ୧୮୮୭ ମସିହାରେ ମାଡ୍ରାସ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ସମ୍ମିଳନୀ ଉତ୍କଳ ସଭା ଆନୁକୂଲ୍ୟରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ସମ୍ପର୍କରେ ଦୃଢ଼ ଦାବି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ବଳିଷ୍ଠ ଉଦ୍ୟମରେ ୧୯୦୩ ଡିସେମ୍ବର ୩୦ ଓ ୩୧ ତାରିଖରେ “ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ” ନାଁ’ରେ ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ତରରେ ସ୍ଥାୟୀ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଜନ୍ମଲାଭ କଲା, ଯାହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା-
୧. ପ୍ରାକୃତିକ ଓଡ଼ିଶାର ଏକତ୍ରୀକରଣ
୨. ଓଡ଼ିଶାର ସମୁଦାୟ ବିକାଶ
୩. ସମସ୍ତ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକୁ ଏକ ଶାସନାଧୀନ କରିବା
୪. ବିଛିନ୍ନାଞ୍ଚଳ ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥରକ୍ଷା ।
୧୯୦୫ ମସିହା ବଙ୍ଗ ବିଭାଜନ ସମୟରେ ଲର୍ଡ଼ କର୍ଜନଙ୍କର ଏକ ଐତିହାସିକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ବଳରେ ଓଡ଼ିଶାକୁ ଏକ ଡିଭିଜନ୍ ରୂପେ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ୧୯୦୭ ମସିହାରେ ମଧୁବାବୁ ଲଣ୍ଡନ ଯାତ୍ରା କରି ସମସ୍ତ ରାଜନୈତିକ ନେତାମାନଙ୍କ ଉପରେ ଚାପ ପକାଇଥିଲେ । ୧୯୨୮ ମସିହା ସାଇମନ କମିଶନ, ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ପାଇଁ ତାଙ୍କ ଅଖଣ୍ଡ ଯୁକ୍ତି ଓ ନ୍ୟାୟଚିତ ଦାବି ଆଗରେ ଅବନତ ହୋଇଥିଲା । ୧୯୩୫ ମସିହାରେ ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଗଲା ଏବଂ ଏହି ଆଇନ୍ ୨୮୯ ଧାରାରେ ଓଡ଼ିଶା ଓ ସିନ୍ଧୁକୁ ଦୁଇଟି ପ୍ରଦେଶ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲା । ୧୯୩୬ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସ ୮ ତାରିଖ ଦିନ “ଓଡ଼ିଶା ଅର୍ଡ଼ର୍” ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଅନୁମୋଦିତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଫଳରେ ୧୯୩୬ ମସିହା ଅପ୍ରେଲ ମାସ ୧ ତାରିଖ ଦିନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଲାଭ କଲା ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ । ଯେଉଁ ପ୍ରଦେଶରେ ରହିଲା ୬ ଗୋଟି ଜିଲ୍ଲା; କଟକ, ପୁରୀ, ସମ୍ବଲପୁର, ବାଲେଶ୍ୱର, ଗଞ୍ଜାମ, କୋରାପୁଟ । ସାର୍ ଜନ୍ ଅଷ୍ଟିନ୍ ହବାକ୍ ହେଲେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶର ପ୍ରଥମ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ।
କିନ୍ତୁ ଭାଗ୍ୟର ବିଡ଼ମ୍ବନା, ସେତେବେଳକୁ ଓଡ଼ିଶା ମାଟି ହରେଇ ସାରିଥିଲା ତା’ର ସୁଯୋଗ୍ୟ ସନ୍ତାନକୁ । ୧୯୩୪ ମସିହାର ଫେବୃଆରୀ ମାସ ୪ ତାରିଖରେ ମଧୁବାବୁଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ଏକ ଗଭୀର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ଲକ୍ଷ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ମନରେ । ଏହା ମୁକ୍ତ କଣ୍ଠରେ ସ୍ୱୀକାର କରାଯାଇପରେ ଯେ, ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଗର୍ବ ଓ ଗୌରବ ମଧୁବାବୁ ଆଜି ବି ଚିର ଜୀବିତ ତାଙ୍କର ଅମ୍ଳାନ କୀର୍ତ୍ତିପାଇଁ । ଆଜି ଯଦି ଓଡ଼ିଶାର ମାନଚିତ୍ର ଭାରତରେ ସ୍ଥାନ ପାରିଛି ତାହା କେବଳ ତାଙ୍କର ନିସ୍ୱାର୍ଥପର ତ୍ୟାଗପୂତ ଜୀବନର ନିଦର୍ଶନ ।
ଓଡ଼ିଆ ଗର୍ବକରେ ଓଡ଼ିଶାକୁ ନେଇ, ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ନେଇ, ଓଡ଼ିଶାର ମର୍ଯ୍ୟାଦାକୁ ନେଇ ହେଲେ ବାସ୍ତବରେ ସେ ଭୁଲିଯାଏ ସେହି ମର୍ଯ୍ୟାଦାବାଦ ପୁରୁଷକୁ ଯିଏ ତା’ର ଚିର ନମସ୍ୟ । ସମ୍ପ୍ରତି ସମାଜରେ ମଧୁବାବୁଙ୍କ କଥା ଉଠିଲେ କେବଳ କେତେକ ଶିକ୍ଷିତ ଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କୁ ଛାଡ଼ିଦେଲେ ସାଧାରଣ ଲୋକ ତାଙ୍କୁ ମନେ ପକାଇବା କଷ୍ଟ । ସେମାନେ ଭୁଲିଯାଇଛନ୍ତି ତାଙ୍କର ଜାତିର ସ୍ୱାଭିମାନର ପ୍ରତୀକ ସେହି ମଧୁସୂଦନଙ୍କୁ ଯିଏ ସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ନିଜର ମନ୍ତ୍ରୀପଦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ ପଛେଇ ନଥିଲେ ।
ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ କେବଳ ଏତିକି କୁହାଯାଇପାରେ, ଯଦି ଓଡ଼ିଶାର ଜନସାଧାରଣ ତା’ଜାତିର ଗୌରବକୁ ଭୁଲିଯିବ, ତେବେ ହୁଏତ ନିଜକୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର କହିବାର ଅଧିକାର ଦିନେ ନା ଦିନେ ହରେଇ ବସିବ, ଏଥିରେ ସନ୍ଦେହର ଅବକାଶ ନାହିଁ ।
– ଚିନ୍ମୟୀ ସାହୁ
Comments
ଚିନ୍ମୟୀ ସାହୁ ଜଣେ ଓଡ଼ିଆ ଲେଖିକା ଯିଏକି ବିଭିନ୍ନ ସାମାଜଧର୍ମୀ ରଚନା ଆଦି କରିଥାନ୍ତି । ତାଙ୍କ ଆଲେଖ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ବିଭିନ୍ନ ପତ୍ରପତ୍ରିକାରେ ସ୍ଥାନ ପାଇ ପାଠକୀୟ ଆଦୃତି ଲାଭ କରିଛି ।
