ପଖାଳ
ପଖାଳ ଦିବସ ବିଂଶ ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସ ସବୁ ବର୍ଷ ନିର୍ଧାରିତ ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ଘରେ ସବୁଠୁ ଶୀର୍ଷରେ ଅନ୍ୟ ପର୍ବ ପେକ୍ଷାକୃତ ॥ ପଖାଳ ଭୋଜନ ବହୁ ପୁରାତନ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରୁ ଆରମ୍ଭିଲା ବଡ଼ ଠାକୁରଙ୍କ ଭୋଗରୁ
ପଖାଳ ଦିବସ ବିଂଶ ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସ ସବୁ ବର୍ଷ ନିର୍ଧାରିତ ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ଘରେ ସବୁଠୁ ଶୀର୍ଷରେ ଅନ୍ୟ ପର୍ବ ପେକ୍ଷାକୃତ ॥ ପଖାଳ ଭୋଜନ ବହୁ ପୁରାତନ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରୁ ଆରମ୍ଭିଲା ବଡ଼ ଠାକୁରଙ୍କ ଭୋଗରୁ
ଜୟ ଶିବ ଶଙ୍କର ହେ ଜୟ ଉମାପତି ତୁମ ପାଦ ସ୍ମରଣରେ ଯାଉ ଦିନବିତି । ଜୟ ଜଟାଧାରି ପ୍ରଭୁ ଜଗତ ତାରଣ ଭକତ ଜନଙ୍କ ଦୁଃଖ ନିବାର ବହନ । ଜୟ ମହାଦେବ
ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ସନ୍ତାନର ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ଅଷ୍ଟମୀ ଆସିଛି ଆନନ୍ଦ ନେଇ ॥ ମାର୍ଗଶିର କୃଷ୍ଣ ଅଷ୍ଟମୀ ତିଥି ଷଠି ଦେବୀ ପୂଜା ଦୃଦେ ଭକତି ॥ କରେ ପରିଧାନ ନୂଆଁ ବସନ ହରଷ ଚିତ୍ତରେ
ଦିନେ ଦେଖିଥିଲେ ସ୍ୱପ୍ନ ଓଡ଼ିଶାର ଭୋକିଲା ପେଟରେ ସୁରି, କରିଲେ ବି ସତ ସ୍ୱପ୍ନ ତାଙ୍କର ଆପ୍ରାଣ ଉଦ୍ୟମ କରି । ଖଣ୍ଡ ଖଣ୍ଡ ହୋଇ ଓଡ଼ିଶା ଯେ ଥିଲା କ୍ଷତ ବିକ୍ଷତ ସାଜି,
ତୁମେ ପୁରୁଣା ମଦିରା ନିଶା ମୁଁ ନିଦାଘେ ଅସରା ବର୍ଷା… ତୁମେ ପୂର୍ଣ୍ଣିମାର ଜହ୍ନ ରାତି ମୁଁ ତୁମ କବିତାର ଶେଷ ପଂକ୍ତି… ରାଜଧାନୀ ତୁମେ ମୁଁ ଯେ ନିର୍ଜନ ସହର ତୁମେ ରଡ଼
ଥିଲୁ ତୁ ମୋ ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରେମିକା ଯାହାକୁ ମୁଁ ପାଉଥିଲି ବେଶି ଭଲ । ଛାଡ଼ି ମୁଁ ଚାଲିଗଲି ତତେ ଯେବେ ଭାରି ତୁ ମନେ ପଡ଼ୁ ସବୁବେଳେ । ନା ଦିନ
ଅନ୍ଧାର ବଳୟୁ ଆଲୋକ ଆଡ଼କୁ ହାତ ଧରି ନେଇଯାଅ ହେ ଗୁରୁ ଜୀବନ ବଞ୍ଚିବା ଶିକ୍ଷାକୁ ଟିକିଏ ଶିଖେଇ ଦିଅ ବିଦ୍ୟା ଅଧ୍ୟୟନ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଲାଗେନା ଜୀବନ ମରଣ ଯୁଦ୍ଧେ ଧନ ଧର୍ମ କର୍ମ
ହଁ… ମୁଁ ନାରୀ… ହେଲେ ନୁହେଁ ମୁଁ ଅବଳା କି ଦୁର୍ବଳା ମୁଁ ଅଷ୍ଟଭୁଜା… ମହିଷାସୁର ମର୍ଦିନୀ, ମୁଁ ମହାଦୂର୍ଗା… ଦୁର୍ଗତିନାଶିନୀ । ହଁ… ମୁଁ ନାରୀ… ଦେଇପାର ତୁମେ ମୋତେ ଗୋଲାପର କୋମଳତା
ଦୁଃଖାଳୟେ ବସି ସୁଖକୁ ଖୋଜିଲେ ସୁଖକି ମିଳିବ ଭାଇ କର୍ମହିଁ ସାହସ ଆଶା ଅଭିଳାଷ କର୍ମ କରିଚାଲ ଧାଇଁ…! ଦୁଃଖାଳୟେ ବସି ସୁଖକୁ ଖୋଜିଲେ ଅସ୍ଥିରତା ବଢ଼ି ଥାଏ କର୍ମ ପଥେ ଆମେ ବାନ୍ଧି
ଶିବମୟ ଯେ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଶିବ ଶକ୍ତି ହିଁ ଅନନ୍ତ, ଶିବ ହିଁ ସବୁର ଆଧାର ଶିବ ଯେ ସୃଷ୍ଟି ଶିବ ଯେ ଅନ୍ତ । ଶିବ ହିଁ ସତ୍ୟ ଶିବ ସୁନ୍ଦର ଶିବ ଯେ
ଯେବେ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଆଜି ରାଜନୀତି ଆଉ ରାଜନୀତି ଏଠି ରାଜନେତା ମାନଙ୍କର ପୈତୃକ ସମ୍ପତ୍ତି, ତେବେ କେମିତି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବ ଭାରତର ଗଣତନ୍ତ୍ର ! ଯେବେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ସୁବାସିତ ହଳାହଳ ବିଷ ଓ
ମୁଁ ଚାହୁଁନଥିଲି ତୁମେ ଆସ ବୋଲି, କାରଣ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ବଢ଼ିଯାଇଛି ଅସୀମ ଶ୍ରଦ୍ଧା ॥ ମରୁଭୂମିରେ ମରିଚିକା ପରି ତୁମେ, କିଏ ବା ଭରସା କରିବ ତୁମେ ଦେଖାଉଥିବା ସ୍ୱପ୍ନ ଉପରେ ॥
ପଖାଳ ଦିବସ ବିଂଶ ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସ ସବୁ ବର୍ଷ ନିର୍ଧାରିତ ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ଘରେ ସବୁଠୁ ଶୀର୍ଷରେ ଅନ୍ୟ ପର୍ବ ପେକ୍ଷାକୃତ ॥ ପଖାଳ ଭୋଜନ ବହୁ ପୁରାତନ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରୁ ଆରମ୍ଭିଲା ବଡ଼ ଠାକୁରଙ୍କ ଭୋଗରୁ
ଜୟ ଶିବ ଶଙ୍କର ହେ ଜୟ ଉମାପତି ତୁମ ପାଦ ସ୍ମରଣରେ ଯାଉ ଦିନବିତି । ଜୟ ଜଟାଧାରି ପ୍ରଭୁ ଜଗତ ତାରଣ ଭକତ ଜନଙ୍କ ଦୁଃଖ ନିବାର ବହନ । ଜୟ ମହାଦେବ
ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ସନ୍ତାନର ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ଅଷ୍ଟମୀ ଆସିଛି ଆନନ୍ଦ ନେଇ ॥ ମାର୍ଗଶିର କୃଷ୍ଣ ଅଷ୍ଟମୀ ତିଥି ଷଠି ଦେବୀ ପୂଜା ଦୃଦେ ଭକତି ॥ କରେ ପରିଧାନ ନୂଆଁ ବସନ ହରଷ ଚିତ୍ତରେ
ଦିନେ ଦେଖିଥିଲେ ସ୍ୱପ୍ନ ଓଡ଼ିଶାର ଭୋକିଲା ପେଟରେ ସୁରି, କରିଲେ ବି ସତ ସ୍ୱପ୍ନ ତାଙ୍କର ଆପ୍ରାଣ ଉଦ୍ୟମ କରି । ଖଣ୍ଡ ଖଣ୍ଡ ହୋଇ ଓଡ଼ିଶା ଯେ ଥିଲା କ୍ଷତ ବିକ୍ଷତ ସାଜି,
ତୁମେ ପୁରୁଣା ମଦିରା ନିଶା ମୁଁ ନିଦାଘେ ଅସରା ବର୍ଷା… ତୁମେ ପୂର୍ଣ୍ଣିମାର ଜହ୍ନ ରାତି ମୁଁ ତୁମ କବିତାର ଶେଷ ପଂକ୍ତି… ରାଜଧାନୀ ତୁମେ ମୁଁ ଯେ ନିର୍ଜନ ସହର ତୁମେ ରଡ଼
ଥିଲୁ ତୁ ମୋ ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରେମିକା ଯାହାକୁ ମୁଁ ପାଉଥିଲି ବେଶି ଭଲ । ଛାଡ଼ି ମୁଁ ଚାଲିଗଲି ତତେ ଯେବେ ଭାରି ତୁ ମନେ ପଡ଼ୁ ସବୁବେଳେ । ନା ଦିନ
ଅନ୍ଧାର ବଳୟୁ ଆଲୋକ ଆଡ଼କୁ ହାତ ଧରି ନେଇଯାଅ ହେ ଗୁରୁ ଜୀବନ ବଞ୍ଚିବା ଶିକ୍ଷାକୁ ଟିକିଏ ଶିଖେଇ ଦିଅ ବିଦ୍ୟା ଅଧ୍ୟୟନ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଲାଗେନା ଜୀବନ ମରଣ ଯୁଦ୍ଧେ ଧନ ଧର୍ମ କର୍ମ
ହଁ… ମୁଁ ନାରୀ… ହେଲେ ନୁହେଁ ମୁଁ ଅବଳା କି ଦୁର୍ବଳା ମୁଁ ଅଷ୍ଟଭୁଜା… ମହିଷାସୁର ମର୍ଦିନୀ, ମୁଁ ମହାଦୂର୍ଗା… ଦୁର୍ଗତିନାଶିନୀ । ହଁ… ମୁଁ ନାରୀ… ଦେଇପାର ତୁମେ ମୋତେ ଗୋଲାପର କୋମଳତା
ଦୁଃଖାଳୟେ ବସି ସୁଖକୁ ଖୋଜିଲେ ସୁଖକି ମିଳିବ ଭାଇ କର୍ମହିଁ ସାହସ ଆଶା ଅଭିଳାଷ କର୍ମ କରିଚାଲ ଧାଇଁ…! ଦୁଃଖାଳୟେ ବସି ସୁଖକୁ ଖୋଜିଲେ ଅସ୍ଥିରତା ବଢ଼ି ଥାଏ କର୍ମ ପଥେ ଆମେ ବାନ୍ଧି
ଶିବମୟ ଯେ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଶିବ ଶକ୍ତି ହିଁ ଅନନ୍ତ, ଶିବ ହିଁ ସବୁର ଆଧାର ଶିବ ଯେ ସୃଷ୍ଟି ଶିବ ଯେ ଅନ୍ତ । ଶିବ ହିଁ ସତ୍ୟ ଶିବ ସୁନ୍ଦର ଶିବ ଯେ
ଯେବେ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଆଜି ରାଜନୀତି ଆଉ ରାଜନୀତି ଏଠି ରାଜନେତା ମାନଙ୍କର ପୈତୃକ ସମ୍ପତ୍ତି, ତେବେ କେମିତି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବ ଭାରତର ଗଣତନ୍ତ୍ର ! ଯେବେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ସୁବାସିତ ହଳାହଳ ବିଷ ଓ
ମୁଁ ଚାହୁଁନଥିଲି ତୁମେ ଆସ ବୋଲି, କାରଣ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ବଢ଼ିଯାଇଛି ଅସୀମ ଶ୍ରଦ୍ଧା ॥ ମରୁଭୂମିରେ ମରିଚିକା ପରି ତୁମେ, କିଏ ବା ଭରସା କରିବ ତୁମେ ଦେଖାଉଥିବା ସ୍ୱପ୍ନ ଉପରେ ॥